सूर्य नमस्कार फायदे आणि माहिती २०२१

सूर्य नमस्कार हा योगाचा सराव सुरू करण्याचा उत्तम मार्ग आहे. 12 आसनांची ही एकात्मिक मालिका आसन पद्धत आहे.

आज आपण Surya Namaskar in Marathi सूर्य नमस्कार चे फायदे आणि संपूर्ण माहिती जाणून घेऊया.

रोज सकाळी सूर्य नमस्कार सोबतच १३ मंत्र उच्चार केल्याने आजार तुमच्या जवळ सुद्धा भटकणार नाही. आणि सूर्य नमस्कार केल्याने वजन पण कमी होते.

तुम्हाला सूर्य नमस्कार सुरू करायचे असणार तर त्यासाठी ‘सूर्य नमस्कार‘ चा अभ्यास करणे आवश्यक आहे.

सूर्य नमस्कर म्हणजे काय आणि त्याचे प्रकार या बद्दल सुर्य नमस्कार Surya Namaskar in Marathi या लेखात आज आपण जाणून घेऊया.

Table of Contents

सूर्य नमस्कार म्हणजे काय ? Meaning of Surya Namaskar in Marathi

सूर्य नमस्कार हे दोन शब्दांपासून बनलेले आहे म्हणजे सूर्यासाठी केलेली प्रार्थना.

सूर्य नमस्कार म्हणजे Meaning of Surya namaskar in Marathi सूर्याला नमन करणे, इंग्रजी मध्ये सन सेल्यूटेशन Sun Salutation असे म्हणतात.

सूर्य ऊर्जाचा सगळ्यात मोठा स्तोत्र आहे. सूर्याच्या किरणे पासूनच आपल्याला व्हिटॅमिन डी मिळते. याच मुळे ऋषिमुनि पूजा करतात.

सूर्य नमस्कार करण्याचे १३ मंत्र 13 Mantra of Surya Namaskar

सूर्य नमस्कार हे खुल्या मोळ्या जागी केले पाहिजे. चटई अंथरून रिकाम्या पोटी याचा अभ्यास करावा. आणि सोबतच सूर्य नमस्कार चे १३ मंत्र उच्चारा. सूर्य नमस्कार १३ वेळ करायला पाहिजे. प्रेतेक वेळेस सूर्य नमस्कार मंत्र उच्चारल्याने विशेष लाभ मिळतो.

१३ मंत्र कोणती आहे ते माहित करून घ्या.

ॐ मित्राय नमः
ॐ रवये नमः
ॐ सूर्याय नमः
ॐ भानवे नमः
ॐ खगाय नमः
ॐ पूष्णे नमः
ॐ हिरण्यगर्भाय नमः
ॐ मरीचये नमः
ॐ आदित्याय नमः
ॐ सवित्रे नमः
ॐ अकार्य नमः
ॐ भास्कराय नमः
ॐ श्री सबित्रू सूर्यनारायणाय नमः

सूर्य नमस्कार चे प्रकार Types of Surya Namaskar

सूर्य नमस्कार म्हणजे १२ चरणांच्या आसनांचा क्रम आहे. यात श्वास आणि हालचालींसाठी सिक्वेन्सिंग आणि त्यातील प्रत्येक आसन योग्यप्रकारे कसे करावे यासाठी आपण चर्चा करू.

प्राणामासनापर्यंत येईपर्यंत सूर्यप्रकाशाप्रमाणेच सूचना अनुक्रमित करा.

प्रणामासन
हस्त उत्तासन
पादहस्तासन
अश्‍वसंचालनासन
पर्वतासन
साष्टांग नमस्कार
भुजंगासन
पर्वतासन
अश्‍वसंचालनासन
पादहस्तासन
हस्त उत्तासन
प्रणामासन

सूर्य नमस्कार कसे करावे How to do Surya Namaskar

१.प्रणामासन

सूर्योदयाच्या वेळी सूर्यासमवेत उभे राहणे. हात छातीच्या समोर नमस्काराच्या स्थितीत ठेवा.

आपली छाती विस्तृत करा आणि आपल्या खांद्यांना आराम द्या. अंगठा हृदयाच्या समोर असू द्या, श्वासोच्छवासाची गती सामान्य ठेवा.

अशा प्रकारे, हात आणि पाय एकत्र उभे राहून उर्जेची सर्किय तयार केली जाते. परिणामी, शरीर लवकरच ऊर्जावान बनते.

२.हस्त उत्तासन

2 हस्त उत्तासन — Image Credit: Mahiti Lake

प्रणामासन नंतर, आतून श्वास आत घ्या आणि हात वर्ति उचलुन कोपर न वळवता त्यांना मागे सरकवा. आपले डोके हाताच्या मध्यभागी स्थित असेल.

आपले बायसेप्स कानाजवळ देखील ठेवा. श्वास रोखून, दृष्टी आकाशाकडे उभी राहिली पाहिजे, कंबर देखील शक्य तितक्या मागे ढकलून घ्या.

या आसनात संपूर्ण शरीर टाचांपासून बोटांच्या टिपांपर्यंत पसरविण्याचा प्रयत्न केला जाते.

३.पादहस्तासन

हस्त उत्तासन नंतर कंबरमधून पुढे वाकणे व मणका उभा ठेवा. जेव्हा आपण संपूर्ण श्वासोच्छ्वास करता तेव्हा आपले पाय जवळ जवळ जमिनीवर ठेवा.

शक्य असल्यास, पंजेच्या उजव्या-डाव्या ग्राउंडवरील तळवे देखील स्पर्श करा आणि गुडघ्यासह डोके ठेवण्याचा प्रयत्न करा.

हे सुनिश्चित करा की गुडघा कोणत्याही स्थितीत वाकत नाही. हा योग ताणून वाढवण्यासाठी आपल्या तळहातांना मजल्यापर्यंत खाली आणा.

आपण आवश्यक असल्यास गुडघे वाकवू शकता. आता आपले गुडघे सरळ करण्यासाठी सौम्य प्रयत्न करा. या स्थितीत आपले हात स्थिर ठेवणे आणि आपण क्रम पूर्ण करेपर्यंत त्यापुढे हलू नका.

४.अश्‍वसंचालनासन

पादहस्तासन नंतर श्वास घ्या, आता तळवे खाली वाकताना छातीच्या दोन्ही बाजूंना खाली ठेवा. डावा पाय उंचलल्यामुळे, मागचा संपूर्ण पंजा जमिनीवर बसून, उजवा पाय दोन हात दरम्यान ठेवा.

सोयीसाठी आपण हा पाय किंचित मागे ठेवू शकता, पण टाच कोणत्याही परिस्थितीत जमिनीला स्पर्श करत असली पाहिजे.

गुडघा आपल्या छातीसमोर असावा, दृष्टी आकाशाकडे असावी, श्वास आत भरावा लागेल. हा योग ताणून वाढवण्यासाठी तुमचा उजवा पाय तुमच्या तळहाताच्या मध्यभागी आहे याची खात्री करा.

५.पर्वतासन

अश्‍वसंचालनासन नंतर श्वास बाहेर काढा आणि उजवा पाय देखील मागे हलवा. इनव्हर्टेड व्ही पोझेस तयार करण्याचा प्रयत्न करा.

व्ही पोझेस तयार करण्यासाठी आपली छाती खाली खेचून घ्या. मान आणि डोके हाताच्या दरम्यानच ठेवा, नितंब आणि कंबर वाढवत डोके झुकवून आपली नाभी पहाण्याचा प्रयत्न करा.

हा योग ताणण्यासाठी खोल शक्य तितक्या जमिनीवर टाच ठेवा. आपला टेलबोन उंचावण्यासाठी मध्यम प्रयत्न करा. हळू हळू ताणून जा.

६.साष्टांग नमस्कार

पर्वतासन झाल्यानंतर छाती व गुडघे जमिनीवर स्पर्श करा आणि हात व पाय स्थिर ठेवा.

अशा प्रकारे दोन हात, दोन पाय, दोन गुडघे, छाती आणि डोके किंवा हनुवटी हे आठ अंग जमिनीवर चिकटून राहिल्यास ही साष्टांग आसन तयार होते.

७.भुजंगासन

सष्टांग आसन नंतर श्वास घ्या, छाती वर करा आणि हात हळू हळू सरळ करा, दोन्ही पाय जवळ जवळ आणा आणि ताठ करा.

आपण आपल्या कोपरांना या कप्प्यात वाकून आपल्या खांद्यांसह कानांपासून दूर ठेवू शकता. नाभी पर्यंतचा भाग जमिनीवर टिकावा आणि दृष्टी आकाशापर्यंत कायम ठेवा.

या योगास विस्तृत करण्यासाठी आपण श्वास घेत असताना आपली छाती पुढे खेचण्यासाठी सौम्य प्रयत्न करा.

जसे आपण श्वास सोडता, आपल्या नाभीला खाली खेचण्याचा सौम्य प्रयत्न करा. पायाची बोटं खाली घ्या.

आपण आपल्या शरीरास जबरदस्तीने दबाव आणू शकत नाही तितके आपण ताणत आहात याची खात्री करा.

८.पर्वतासन

हे सुद्धा वाचू शकता योग दिन शुभेच्छा

भुजंगासन नंतर श्वास बाहेर काढा. कूल्हे आणि टेलबोन वर उंचावून शरीराला उलटी ‘व्ही’ पोझमध्ये आणा.

आपले मान आणि डोके दोन्ही हातात असणे आवश्यक आहे. नितंब आणि कंबर वाढवा आणि डोके टेकवून नाभीकडे पहाण्याचा प्रयत्न करा.

या योगास सखोल करण्यासाठी शक्य असल्यास, आपल्या टाच तळाशी ठेवण्याचा प्रयत्न करा आणि आपल्या कंबरीचे हाड वरच्या दिशेने वर करण्याचा प्रयत्न करा.

९.अश्‍वसंचालनासन

पर्वतासन नंतर आता तळवे खाली वाकताना छातीच्या दोन्ही बाजूंना खाली ठेवा. उजवा पाय उंचावल्यामुळे, मागचा संपूर्ण पंजा जमिनीवर बसून आपला डावा पाय दोन हात दरम्यान ठेवा.

सोयीसाठी आपण हा पाय किंचित मागे ठेवू शकता पण टाच कोणत्याही परिस्थितीत जमिनीला स्पर्श करू नका.

गुडघा आपल्या छातीसमोर असावा, दृष्टी आकाशाकडे असावी, श्वास आत भरावा लागेल.

हा योग ताणून वाढवण्यासाठी आपला डावा पाय तुमच्या तळहाताच्या मध्यभागी आहे याची खात्री करा.

१०.पादहस्तासन

अश्‍वसंचालनासन नंतर, उभे राहून कंबरमधून पुढे वाकणे. जेव्हा आपण संपूर्ण श्वासोच्छ्वास करता तेव्हा आपले पाय जवळ जमिनीवर ठेवा.

हे सुनिश्चित करा की गुडघा कोणत्याही स्थितीत वाकत नाही. हा योग ताणून वाढवण्यासाठी आपल्या तळहातांना मजल्यापर्यंत खाली आणण्यासाठी, आपण आवश्यक असल्यास गुडघे वाकवू शकता.

आता आपले गुडघे सरळ करण्यासाठी सौम्य प्रयत्न करा. या स्थितीत आपले हात स्थिर ठेवणे आणि आपण क्रम पूर्ण करेपर्यंत त्यापुढे हलू नका.

११.हस्त उत्तासन

पादहस्तासन नंतर, आतून श्वास आत घ्या आणि हात वर्ति उचलुन कोपर न वळवता त्यांना मागे सरकवा. आपले डोके हाताच्या मध्यभागी स्थित असेल.

१२.प्रणामासन

स्त उत्तासन नंतर परत उभे राहणे. हात छातीच्या समोर नमस्काराच्या स्थितीत ठेवा.

अशा प्रकारे, हात आणि पाय एकत्र उभे राहून सूर्य नमस्कार पूर्ण होते.

सूर्य नमस्कार चे फायदे Benefits of Surya Namaskar 2021

खूप काळापासू लोक सकाळी उठून सूर्याला नमन करतात. सूर्य नमस्कार योगा केल्याने शरीर आणि मन शांत ठेवण्यास फायदेशीर आहे असे मानले जाते. चला तर मग आपण सूर्य नमस्काराचे फायदे बघूया.

१. जर सूर्यनमस्कार दैनंदिन कामात सामील झाला आणि योग्य प्रकारे केला तर आपल्या जीवनात सकारात्मक उर्जा येईल व आपले आरोग्य सुधारते.

२. सूर्य नमस्कार मज्जासंस्था (nervous system) स्वच्छ ठेवतात आणि स्थिती मजबूत करतात. हे आसन एंडोक्राइन आणि थायरॉईड ग्रंथीला अधिक सक्रिय करते.

३. सूर्य नमस्कार एकाग्रता सुधारण्यासाठी आणि मनाला शांत करण्यासाठी खुप चांगले आहे.

४.सूर्य नमस्कार दरम्यान फुफ्फुसात श्वास घेण्यास आणि श्वासोच्छवासाच्या क्रियेतून श्वास घेण्यास पुरेशी हवा असते आणि ते रक्तामध्ये अधिक ऑक्सिजन पोहोचविण्यास कार्य करते. कार्बन डाय ऑक्साईड शरीरातून मुक्त होते आणि रक्त परिसंचरण चांगले होते.

५. सूर्य नमस्कार चरबी कमी करते, खासकरून लठ्ठ लोकांच्या पोटातील चरबी कमी करण्यास खूप उपयुक्त आहे.

६. या आसनाचे नियमित सराव केल्याने बद्धकोष्ठता आणि ओटीपोटात होणारे आजार दूर होतील आणि पाचक मुलूख वाढेल. आणि पचन समस्या, अपचन, बद्धकोष्ठता, अपचन, गॅस, सुस्तपणा आणि भूक यासारख्या समस्यांचे निराकरण करतात.

७. हे केस पांढरे होने आणि कोंडापासून केसांचे संरक्षण करते तसेच संसर्ग होण्याची शक्यता देखील कमी करते.

८. कमर लवचिक होते आणि पाठीचा कणा मजबूत होतो आणि सर्व कशेरुका लवचिक, निरोगी आणि सुदृढ होतात. छातीचा विकास देखील होतो.

९. नियमितपणे व्यायाम करणारी व्यक्ती हृदयरोग, उच्च रक्तदाब, कमी रक्तदाब, मधुमेह आणि संधिवात यासारख्या समस्यांचा धोका कमी करते.

१०. सूर्य नमस्कार शरीराच्या स्नायू, पोट, यकृत, मूत्रपिंड, पित्त मूत्राशय आणि कुजबुज मजबूत करण्यास देखील मदत करते.

११. सूर्य नमस्कार आपल्याला कोणत्याही अडथळ्याशिवाय खोल झोप आणेल. आपल्याला झोपेसाठी कोणतीही औषधे घ्यावी लागणार नाहीत.

१२. सूर्य नमस्कार फुफ्फुसाचे कार्य, श्वसन दाब, हाताची पकड ताकद आणि सहनशक्ती सुधारू शकतो.

१३. सूर्य नमस्कार महिलांसाठी अधिक फायदेशीर आहे. हे केवळ अनियमित मासिक धर्माच्या समस्येने ग्रस्त होत नाही तर पुनरुत्पादक प्रणालीची क्षमता देखील सुधारते.